شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز هم ممکن است از کار بیفتند!

به گزارش اپ خونه، به‌نظر می‌رسد که حتی شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز هم در برابر قطعی آسیب‌پذیر هستند.

شب پنجشنبه، شبکه اجتماعی غیرمتمرکز Bluesky دچار یک قطعی گسترده شد؛ به‌طوری که کاربران تقریباً به مدت یک ساعت قادر به بارگذاری اپلیکیشن در نسخه وب یا موبایل نبودند.

طبق اطلاعیه منتشرشده در صفحه وضعیت Bluesky، شرکت اعلام کرد که از این قطعی باخبر است و آن را ناشی از «مشکلات شدید شبکه در سرورهای داده شخصی (PDS)» دانست.
(PDS مخفف Personal Data Servers، به‌معنای “سرورهای داده شخصی” است.)

اولین پیام وضعیت در ساعت ۶:۵۵ بعدازظهر به‌وقت شرقی منتشر شد و پیام دوم که از شروع فرآیند رفع مشکل خبر می‌داد، در ساعت ۷:۳۸ بعدازظهر همان شب منتشر شد.

اما سوالی که ذهن بسیاری را درگیر کرده این است:
چطور یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز از کار افتاد؟ مگر نباید غیرمتمرکز باشد؟ مگر قرار نبود که مزیت اصلی غیرمتمرکز بودن این باشد که نقطه‌ی شکست واحد وجود ندارد؟

“نقطه‌ی شکست واحد” (Single Point of Failure) بدین معناست که در صورت بروز اختلال یا حمله به بخشی از سیستم، کل شبکه دچار از کارافتادگی نمی‌شود؛ زیرا سایر بخش‌های سیستم همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. به عنوان نمونه:

• در صورتی که یک سرور از دسترس خارج شود، کاربران می‌توانند از سرورهای دیگر برای ادامه‌ی کار استفاده کنند.

• اگر یک اپلیکیشن مسدود گردد، امکان اتصال به شبکه از طریق سایر اپلیکیشن‌های موجود فراهم خواهد بود.

• در صورت تلاش یک نهاد برای سانسور بخشی از سیستم، دیگر بخش‌ها به فعالیت خود ادامه داده و عملکرد کلی شبکه حفظ خواهد شد.

در پاسخ به سوال بالا واقعیت این است که با وجود ماهیت غیرمتمرکز Bluesky، اکثر کاربران فعلی این شبکه از طریق اپلیکیشن رسمی Bluesky و با استفاده از پروتکل AT به آن متصل می‌شوند. در تئوری، هر کسی می‌تواند اجزای مختلف این پروتکل از جمله PDS، رله‌ها و سایر مؤلفه‌ها را اجرا کند، اما چون Bluesky هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد، افراد زیادی این کار را نکرده‌اند.

جالب اینکه کاربرانی که سرورهای شخصی خودشان را اجرا می‌کردند، اصلاً تحت تأثیر این قطعی قرار نگرفتند.

ایده اصلی Bluesky در بلندمدت این است که جوامع مختلفی بر بستر آن شکل بگیرند؛ هرکدام با زیرساخت‌، سیستم‌های نظارتی، و حتی اپلیکیشن‌های کلاینت مخصوص به خود. (به عنوان مثال، تیم Blacksky در حال توسعه محیط‌های آنلاین امن‌تر و خوشایندتری با استفاده از ابزارهای غیرمتمرکز است.)

در آینده، امید این است که Bluesky فقط یکی از چندین نهاد ارائه‌دهنده‌ی زیرساخت مورد نیاز برای پشتیبانی از اپلیکیشن‌های مبتنی بر پروتکل AT باشد.

اما در کوتاه‌مدت، هرگونه قطعی که زیرساخت اصلی Bluesky را تحت تأثیر قرار دهد، به‌طور گسترده‌تری احساس خواهد شد.

این قطعی باعث شد رقابت بین Bluesky و شبکه اجتماعی غیرمتمرکز دیگری به‌نام Mastodon دوباره داغ شود. Mastodon از پروتکل متفاوتی به‌نام ActivityPub استفاده می‌کند. کاربران Mastodon به سرعت این قطعی را دست‌مایه شوخی‌ها و طعنه‌هایی قرار دادند که رویکرد Bluesky به مسئله غیرمتمرکزسازی را زیر سوال می‌برد.

یک کاربر با لحن طعنه‌آمیز نوشت:
«چه غیرمتمرکزسازی خوبی داری، دم‌تون گرم!»

در هر صورت، مشکل Bluesky مدت کوتاهی بعد از شروع برطرف شد و سرویس دوباره در دسترس قرار گرفت.

روز جمعه، مدیر ارشد فناوری Bluesky یعنی Paul Frazee در پستی تأیید کرد که سرورهای داده شخصی (PDS) متعلق به Bluesky هدف حمله DDoS قرار گرفته بودند — که معمولاً به معنای تلاش‌های خرابکارانه برای مختل کردن ترافیک عادی یک سرور است. جالب اینجاست که دیگر PDS‌ها مورد هدف نبودند.

منبع حمله هنوز مشخص نشده، اما Frazee اعلام کرد که نظریه فعلی این است که این حمله به‌صورت تصادفی و توسط یک شخص ثالث رخ داده است.